ماساژ تخصصی برای بهبود تورتیکولی در نوزادان
چرا بعضی نوزادان همیشه سرشان را به یک طرف خم می‌کنند و همین حالت برای والدین نگران‌کننده می‌شود؟ این وضعیت که به نام تورتیکولی شناخته می‌شود، در بسیاری از نوزادان دیده می‌شود و معمولاً به دلیل کوتاه شدن یا گرفتگی عضلات گردن ایجاد می‌گردد. در چنین شرایطی، نوزاد تمایل دارد سر خود را فقط به یک سمت بچرخاند و همین موضوع می‌تواند روی خواب، شیر خوردن و حتی رشد حرکتی او تأثیر بگذارد.
یکی از روش‌هایی که در سال‌های اخیر توجه زیادی به آن شده، استفاده از ماساژ گردن نوزاد برای بهبود انعطاف‌پذیری و کاهش گرفتگی عضلات است. ماساژ علاوه بر کمک به اصلاح حرکت گردن، آرامش و راحتی بیشتری هم برای نوزاد ایجاد می‌کند.
در این مقاله از مرکز ماساژ زانیار صالحی به صورت علمی و کاربردی به بررسی تورتیکولی در نوزادان و نقش ماساژ در بهبود این مشکل می‌پردازیم.
تورتیکولی در نوزادان چیست و چرا ایجاد می‌شود؟
تورتیکولی یا کجی گردن نوزاد، وضعیتی است که در آن سر کودک به یک سمت خم شده و گردن نمی‌تواند به راحتی حرکت کند. این حالت ممکن است هنگام تولد وجود داشته باشد یا در هفته‌های اول زندگی ظاهر شود.
علت‌های مختلفی می‌تواند منجر به ایجاد تورتیکولی شود، از جمله:
- کوتاه شدن یا سفت شدن عضله SCM (sternocleidomastoid): این عضله که از پشت گوش تا قسمت جلوی گردن کشیده شده، اگر کوتاه یا گرفتگی داشته باشد، باعث می‌شود سر نوزاد به یک طرف متمایل شود.
- موقعیت نوزاد در رحم: گاهی جنین در رحم به گونه‌ای قرار می‌گیرد که فشار طولانی روی عضلات گردن وارد می‌شود و پس از تولد باعث تورتیکولی می‌گردد.
- تولد سخت یا استفاده از فورسپس: زایمان‌های پیچیده می‌توانند باعث کشیدگی عضلات گردن و ایجاد این وضعیت شوند.
- علل عضلانی یا عصبی دیگر: در برخی موارد، مشکلات عصبی یا عضلانی می‌تواند عامل اصلی باشد، اگرچه این موارد نادرتر هستند.
تشخیص به موقع تورتیکولی اهمیت زیادی دارد، زیرا اگر به‌موقع شناسایی شود، می‌توان با روش‌های ایمن مانند ماساژ تخصصی گردن نوزاد و تمرینات حرکتی، از بدتر شدن وضعیت جلوگیری کرد و انعطاف گردن را بهبود بخشید.
مزایای ماساژ گردن نوزاد با تورتیکولی
ماساژ گردن نوزاد یکی از روش‌های غیرتهاجمی و مؤثر برای کمک به بهبود تورتیکولی محسوب می‌شود. این روش، با تکنیک‌های مخصوص و حرکات آرام، می‌تواند تاثیرات متعددی روی نوزاد داشته باشد:
- کاهش گرفتگی عضلات
ماساژ باعث افزایش گردش خون در عضلات گردن می‌شود و به شل شدن عضلات سفت و کوتاه کمک می‌کند. این امر به نوزاد امکان می‌دهد سر خود را راحت‌تر بچرخاند و از حالت خمیدگی دائمی جلوگیری شود. - افزایش انعطاف‌پذیری گردن
حرکات ملایم ماساژ باعث می‌شود عضلات کشیده‌تر و انعطاف‌پذیرتر شوند. انعطاف بیشتر گردن به نوزاد کمک می‌کند تا حرکت طبیعی سر و گردن خود را به دست آورد و در رشد حرکتی تأثیر مثبت بگذارد. - آرامش و کاهش بی‌قراری
ماساژ نه تنها بر عضلات تاثیر می‌گذارد، بلکه باعث آرامش سیستم عصبی نوزاد نیز می‌شود. بسیاری از والدین گزارش می‌دهند که بعد از جلسات ماساژ، نوزاد کمتر بی‌قرار می‌شود و بهتر می‌خوابد. - بهبود هماهنگی و تعادل بدن
با آزاد شدن عضلات گردن، نوزاد می‌تواند سر و بدن خود را بهتر کنترل کند. این امر می‌تواند رشد حرکتی او را تسهیل کرده و به او کمک کند مهارت‌هایی مانند چرخیدن و نشستن را راحت‌تر یاد بگیرد. - پیشگیری از مشکلات ثانویه
اگر تورتیکولی درمان نشود، ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در ستون فقرات، فرم صورت یا حتی مشکلات حرکتی در آینده شود. ماساژ گردن به عنوان یک روش پیشگیرانه می‌تواند این ریسک‌ها را کاهش دهد.
ماساژ نوزاد نه‌تنها به کاهش گرفتگی عضلات کمک می‌کند، بلکه شرکت در جلسات ماساژ مادر و کودک می‌تواند به درمان افسردگی با ماساژ پس از زایمان کمک کند.علاوه بر ماساژ گردن نوزاد، ماساژ بعد زایمان برای مادران می‌تواند به بازیابی انرژی و آرامش روانی کمک کند.
تکنیک‌ها و روش‌های امن ماساژ گردن نوزاد
هنگام ماساژ نوزاد با تورتیکولی، رعایت نکات ایمنی و انجام حرکات صحیح اهمیت زیادی دارد. این تکنیک‌ها به والدین و مراقبان کمک می‌کند تا ماساژ مؤثر و بدون آسیب انجام شود. و همچنین برخی والدین با تجربه ماساژ بانوان متوجه شده‌اند که تمرینات آرام‌بخش نه‌تنها برای خودشان مفید است، بلکه آرامش بیشتری به نوزاد منتقل می‌شود.
- محیط آرام و گرم
قبل از شروع ماساژ، مطمئن شوید محیط گرم، آرام و بدون سروصدا باشد. نوزاد روی یک سطح نرم و ایمن قرار گیرد. این شرایط باعث آرامش نوزاد و راحتی والدین می‌شود. - شروع با لمس ملایم
ابتدا با لمس آرام گردن و شانه‌ها شروع کنید تا نوزاد به حس تماس عادت کند. این مرحله باعث کاهش اضطراب و آماده شدن عضلات می‌شود. - حرکات کششی ملایم
دست‌ها را به آرامی روی عضلات کوتاه شده یا سفت گردن قرار دهید و با فشار بسیار کم، حرکات کششی به سمت مخالف سمت خم شده انجام دهید. هدف شل کردن عضلات است نه کشیدن بیش از حد. - حلقه‌های کوچک و حرکات دایره‌ای
با نوک انگشتان، حرکات دایره‌ای و نرم روی عضلات گردن انجام دهید. این کار باعث افزایش گردش خون و کاهش گرفتگی می‌شود. - هماهنگی با تنفس و ریتم نوزاد
حرکات ماساژ باید با ریتم طبیعی نوزاد و تنفس او هماهنگ باشد. اگر نوزاد بی‌قرار شد، کمی توقف کنید و بعد ادامه دهید. - مدت زمان مناسب
هر جلسه ماساژ نباید طولانی باشد؛ ۵ تا ۱۰ دقیقه کافی است. جلسات کوتاه و مکرر اثرگذاری بیشتری دارد و باعث خستگی نوزاد نمی‌شود. - تکرار و صبر
ماساژ گردن نوزاد یک روش تدریجی است و نیازمند صبر است. با تکرار منظم، گرفتگی عضلات کاهش یافته و انعطاف گردن افزایش می‌یابد.
نکته مهم: قبل از شروع ماساژ، حتما با پزشک یا فیزیوتراپیست نوزاد مشورت کنید، به ویژه اگر تورتیکولی شدید یا همراه با مشکلات دیگر باشد.
تمرینات تکمیلی همراه با ماساژ برای تورتیکولی
علاوه بر ماساژ گردن، انجام تمرینات ملایم می‌تواند به بهبود سریع‌تر و طبیعی‌تر وضعیت تورتیکولی کمک کند. این تمرینات ساده را می‌توان روزانه و با دقت انجام داد. تجربه اولین ماساژ می‌تواند کمی استرس‌زا باشد، اما با رعایت نکات ایمنی و تکنیک‌های ساده، نوزاد شما به سرعت آرام می‌شود
- حرکت چرخشی سر
نوزاد را به آرامی به پشت بخوابانید و سر او را با دست‌ها به سمت مقابل خم شده هدایت کنید، به طوری که گردن کشیده شود. این حرکت را چند ثانیه نگه داشته و سپس آرام رها کنید. - تمرین نگاه کردن به طرف مقابل
با قرار دادن اسباب‌بازی یا منبع نور در طرف مخالف، نوزاد را تشویق کنید سرش را به آن سمت بچرخاند. این تمرین باعث تقویت عضلات و افزایش انعطاف گردن می‌شود. - حرکت شانه‌ها و گردن همراه با ماساژ
هنگام ماساژ، می‌توان به آرامی شانه‌ها و گردن نوزاد را حرکت داد تا هماهنگی عضلات گردن و شانه افزایش یابد.
مراقبت‌های روزانه
- تغییر مکرر موقعیت سر نوزاد هنگام خواب
سر نوزاد را در طول روز به آرامی تغییر دهید تا فشار روی یک سمت گردن وارد نشود. - استفاده از تشک مناسب و ایمن
هنگام خوابیدن، نوزاد روی سطح صاف و نرم قرار گیرد تا وضعیت گردن بهینه باشد. - فعالیت‌های متعادل
نوزاد را روی شکم قرار دهید (Tummy Time) تا عضلات گردن و پشت قوی شوند. این کار به توسعه حرکتی طبیعی کمک می‌کند. - مشاهده و پیگیری پیشرفت
والدین باید به تغییرات گردن نوزاد دقت کنند و در صورت ادامه سفتی یا کجی شدید، به پزشک یا فیزیوتراپیست مراجعه کنند.
با رعایت این تکنیک‌ها و مراقبت‌های روزانه، ماساژ گردن نوزاد همراه با تمرینات ساده می‌تواند روند بهبود تورتیکولی را به شکل مؤثری تسریع کند و به نوزاد کمک کند گردن و سر خود را به صورت طبیعی حرکت دهد.
نکات مهم برای ایمنی و پیشگیری از آسیب
هنگام ماساژ و تمرینات گردن نوزاد با تورتیکولی، رعایت نکات ایمنی اهمیت بالایی دارد تا اثرگذاری ماساژ افزایش یافته و هیچ آسیبی به نوزاد وارد نشود:
- حرکات ملایم و کنترل شده
فشار روی گردن نوزاد باید بسیار ملایم باشد. حرکات تند یا کشش شدید می‌تواند باعث آسیب عضلات یا مفاصل گردن شود. - عدم اصرار بر انجام حرکت در صورت بی‌قراری نوزاد
اگر نوزاد بی‌قرار، گریه‌کنان یا ناراحت است، ماساژ و تمرینات را متوقف کنید و بعد از آرام شدن ادامه دهید. - پرهیز از ماساژ مستقیم روی نقاط حساس یا استخوان‌ها
حرکات باید روی عضلات انجام شود، نه روی استخوان یا مفاصل حساس گردن و شانه. - رعایت زمان کوتاه و دفعات مناسب
هر جلسه ماساژ نباید بیش از ۵ تا ۱۰ دقیقه طول بکشد. جلسات کوتاه و مکرر، ایمن‌تر و مؤثرتر هستند. - نظارت دائمی والدین یا مراقب
همیشه والدین یا مراقب باید هنگام ماساژ و تمرینات حضور داشته باشند تا از وضعیت نوزاد و اجرای صحیح حرکات اطمینان حاصل کنند. - استفاده از تشک و محیط امن
نوزاد روی سطح نرم، صاف و امن قرار گیرد و هیچ وسیله‌ای در اطرافش نباشد که باعث افتادن یا فشار ناگهانی شود. - مشورت با پزشک یا فیزیوتراپیست
قبل از شروع ماساژ یا تمرینات، مخصوصاً در موارد شدید یا همراه با مشکلات دیگر، حتماً با پزشک یا متخصص مشورت کنید.
جمع‌بندی نهایی
تورتیکولی در نوزادان مشکلی رایج است که باعث سفتی یا کج شدن گردن می‌شود، اما با روش‌های صحیح و اصولی می‌توان آن را بهبود داد. ماساژ گردن نوزاد همراه با تمرینات ملایم و مراقبت‌های روزانه، نقش مهمی در تقویت عضلات و افزایش انعطاف گردن دارد.
رعایت نکات ایمنی مانند ملایمت حرکات، کوتاه بودن زمان جلسات، محیط امن و مشورت با پزشک، تضمین می‌کند که ماساژ و تمرینات مؤثر و بدون آسیب باشند.
با استمرار، دقت و صبر والدین، نوزاد می‌تواند حرکات طبیعی گردن را باز یابد و مشکلات ناشی از تورتیکولی کاهش یابد.
این روند طبیعی، همراه با آموزش والدین و تمرینات ساده، راهکاری امن و مؤثر برای بهبود وضعیت نوزاد است و کمک می‌کند رشد حرکتی او به شکل سالم و طبیعی ادامه پیدا کند.برای والدینی که تمایل دارند ماساژ گردن نوزاد را به‌صورت اصولی یاد بگیرند، آموزش حضوری ماساژ در تهران توسط متخصصین مرکز ماساژ زانیار صالحی ارائه می‌شود.
سوالات متداول در رابطه با تورتیکولی در نوزادان
۱. تورتیکولی چیست و چگونه تشخیص داده می‌شود؟
گردن نوزاد به یک سمت خم می‌شود به دلیل سفتی عضله استرنوکلیدوماستوئید؛ با مشاهده و لمس عضله یا سونوگرافی تشخیص داده می‌شود.
۲. چرا نوزادم همیشه سرش را به یک طرف خم می‌کند؟
معمولاً به علت کوتاهی عضله گردن مادرزادی، موقعیت جنین در رحم یا گاهی ضربه هنگام زایمان است.
۳. آیا ماساژ گردن نوزاد برای تورتیکولی مؤثر است؟
بله، ماساژ و حرکات کششی ملایم زیر نظر پزشک یا فیزیوتراپیست عضله را شل و دامنه حرکت را افزایش می‌دهد.
۴. مدت زمان بهبود تورتیکولی چقدر است؟
با درمان مناسب معمولاً در ۳ تا ۶ ماه اول زندگی بهبود پیدا می‌کند و درمان زودهنگام نتایج بهتری دارد.
۵. چه زمانی باید حتماً به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر سر نوزاد شدیداً کج باشد، درد یا تورم وجود داشته باشد، یا بعد از چند هفته درمان خانگی بهبود مشاهده نشود.
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
آیا ماساژ می‌تواند رفلکس‌های عضلانی را تنظیم کند؟
ماساژ درمانی برای بهبود خواب کودکان
نقش ماساژ در درمان سندروم تونل کارپال
ماساژ بعد از زایمان؛ فواید و نکات ایمنی
چرا ماساژ در زمان سفرهای طولانی ضروری است؟
دیدگاهتان را بنویسید