ماساژ و نقش آن در کاهش دردهای نورولوژیکی

دردهای نورولوژیکی یا همان دردهای عصبی، نوعی از درد هستند که مستقیماً از سیستم عصبی منشاء می‌گیرند و معمولاً به شکل تیر کشیدن، بی‌حسی، سوزش یا احساس برق‌گرفتگی در نقاط مختلف بدن ظاهر می‌شوند. این دردها می‌توانند به دلایل مختلفی از جمله دیابت، سیاتیک، میگرن، بیماری‌های خودایمنی یا حتی پس از جراحی و سکته مغزی ایجاد شوند. درمان‌های دارویی برای این نوع دردها معمولاً اولین انتخاب پزشکان است، اما بسیاری از بیماران به‌دنبال روش‌های مکمل و غیر دارویی برای کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی خود هستند. یکی از روش‌های مؤثر و بدون عارضه جانبی، ماساژ درمانی است. ماساژ نه‌تنها به شل شدن عضلات کمک می‌کند، بلکه از طریق تأثیرگذاری بر سیستم عصبی، می‌تواند نقش مهمی در کاهش دردهای عصبی ایفا کند.

ماساژ چگونه بر دردهای عصبی تأثیر می‌گذارد؟

ماساژ با ایجاد تماس منظم و کنترل‌شده روی پوست و عضلات، پیام‌هایی به مغز می‌فرستد که می‌توانند با پیام‌های درد رقابت کرده و شدت آن‌ها را کاهش دهند. این موضوع در علم پزشکی با نام «نظریه کنترل دریچه‌ای» (Gate Control Theory) شناخته می‌شود. در این حالت، مغز به‌جای تمرکز بر پیام‌های درد، سیگنال‌های آرام‌بخش و مثبت ناشی از لمس و فشار ماساژ را دریافت می‌کند. علاوه بر این، ماساژ باعث افزایش ترشح هورمون‌های شادی‌آور مانند اندورفین و سروتونین می‌شود. این هورمون‌ها به‌صورت طبیعی در بدن تولید می‌شوند و خاصیت تسکین درد دارند. بنابراین تأثیر ماساژ فقط فیزیکی نیست بلکه روانی هم هست و این ترکیب باعث بهبود تجربه کلی فرد از درد می‌شود.

کاهش التهاب و فشار اطراف اعصاب با ماساژ

بسیاری از دردهای عصبی به‌ویژه در ناحیه کمر، پاها و گردن ناشی از التهاب یا فشاری هستند که روی اعصاب وارد می‌شود. برای مثال در درد سیاتیک، عصب سیاتیک که یکی از بزرگ‌ترین اعصاب بدن است تحت فشار یا التهاب قرار می‌گیرد و در نتیجه دردی شدید از پایین کمر تا ران و گاهی ساق پا ایجاد می‌شود. ماساژ درمانی با تکنیک‌های تخصصی می‌تواند عضلات اطراف این عصب را آرام کرده و با افزایش گردش خون و تخلیه مایعات اضافه، التهاب را کاهش دهد. همچنین باعث می‌شود فشار وارده به عصب کمتر شده و درد کاهش یابد. افرادی که دچار چنین دردهایی هستند، می‌توانند از خدمات تخصصی مانند ماساژ درمانی سیاتیک بهره ببرند.

تسکین دردهای عصبی در ناحیه سر و گردن

دردهای عصبی فقط در کمر یا پا دیده نمی‌شوند. بسیاری از افراد دچار سردردهای تنشی، میگرن یا دردهایی در ناحیه گردن و شانه هستند که منشأ آن‌ها عصبی است. این دردها معمولاً با تنش و گرفتگی عضلات اطراف اعصاب همراه هستند و می‌توانند به خواب، تمرکز و خلق‌وخو آسیب بزنند. ماساژ ناحیه سر و گردن با حرکات ملایم و هدفمند، باعث آزاد شدن عضلات، بهبود جریان خون و کاهش فشار روی اعصاب می‌شود. این نوع ماساژ به‌ویژه برای افرادی که دچار استرس، اضطراب یا ساعت‌های طولانی پشت میز هستند، بسیار مفید است. ماساژ درمانی سر گزینه‌ای ایده‌آل برای کاهش این دردهاست.

ماساژ و تأثیر آن بر روحیه و تحمل درد

درد مزمن، به‌ ویژه اگر ماهیت عصبی داشته باشد، فقط جسم را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد. افراد دچار این نوع دردها معمولاً با احساس خستگی، اضطراب، ناامیدی و گاهی افسردگی هم روبرو هستند. ماساژ نه‌تنها از نظر فیزیکی بدن را آرام می‌کند، بلکه با کاهش سطح هورمون استرس (کورتیزول) و افزایش ترشح اندورفین، خلق‌وخو را هم بهبود می‌دهد. طبیعتا همین تغییرات روانی باعث می‌شود فرد درد را راحت‌تر تحمل کرده و با انرژی بیشتری مسیر درمانش را ادامه دهد. در واقع ماساژ می‌تواند چرخه‌ی معیوب «درد ـ استرس ـ درد بیشتر» را از بین برده و به فرد در پروسه درمان کمک زیادی می‌کند.

آیا همه‌ی سبک‌های ماساژ برای دردهای عصبی مناسب هستند؟

خیر، همه‌ی انواع ماساژ برای تسکین دردهای نورولوژیکی توصیه نمی‌شوند. برای مثال، ماساژهای خیلی پر فشار یا ضربه‌ای مثل ماساژ ورزشی یا تایلندی، ممکن است در برخی موارد باعث تحریک بیشتر اعصاب شوند. در مقابل، سبک‌هایی مانند ماساژ سوئدی، ریلکسیشن یا بافت عمیق در صورتی که توسط فرد متخصص انجام شود برای کاهش التهاب، بهبود گردش خون و آرام‌سازی سیستم عصبی بسیار مناسب‌تر هستند. در صورتی که درد عصبی دارید، حتماً از درمانگری استفاده کنید که تجربه کار با بیماران عصبی را داشته باشد.

نکاتی که قبل از دریافت ماساژ درمانی باید بدانید

قبل از دریافت ماساژ، مهم است با پزشک یا درمانگر مشورت کنید، به‌ویژه اگر شرایط خاصی دارید مثل دیسک فعال، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، یا سابقه سکته. همچنین اگر در حال مصرف داروهای خاص برای سیستم عصبی هستید بهتر است درمانگر را در جریان بگذارید. تعداد و فاصله جلسات هم بسته به شدت درد و شرایط فردی متفاوت است بهتر است در جلسات اول از سبک‌های ملایم استفاده شود تا بدن به ماساژ واکنش مثبت نشان دهد.

ماساژ درمانی یا فیزیوتراپی؟ کدام برای دردهای عصبی بهتر است؟

این دو روش لزوماً در رقابت با هم نیستند بلکه می‌توانند مکمل یکدیگر باشند. فیزیوتراپی بیشتر روی بازتوانی عضلات، بهبود تحرک مفاصل و تمرینات اصلاحی تمرکز دارد اما ماساژ تمرکزش بر آرام‌سازی، کاهش درد و تنظیم سیستم عصبی است. در مواردی مثل دردهای مزمن یا بازگشت‌پذیر، ترکیب این دو روش می‌تواند بهترین نتیجه را داشته باشد. اگر بخواهیم خلاصه و راحت بگوییم فیزیوتراپی می‌سازد و ماساژ آرام می‌کند.

ماساژ در خانه یا توسط متخصص؟ کدام مؤثرتر است؟

اگرچه برخی حرکات ساده ماساژ را می‌توان در خانه انجام داد یا از اطرافیان کمک گرفت اما تأثیر ماساژ حرفه‌ای توسط درمانگر آموزش‌دیده بسیار بیشتر است. درمانگر با شناخت ساختار بدن، نوع درد و حساسیت‌های عصبی می‌تواند فشار مناسب و تکنیک دقیق‌تری اعمال کند. با این حال یادگیری چند حرکت ساده برای مراقبت روزانه نیز می‌تواند مکمل خوبی باشد. مثلاً ماساژ گردن یا ماساژ کف پا در منزل توسط خودتان می‌تواند استرس روزمره شما را کاهش دهد.

چه زمانی ماساژ برای درد عصبی ممنوع است؟

اگرچه ماساژ روش نسبتاً ایمنی است اما در برخی شرایط خاص نباید انجام شود. این موارد شامل عفونت فعال در بدن، زخم‌های باز، تب، بیماری‌های پوستی عفونی، ترومبوز (لخته خون)، سرطان‌های فعال یا در حال درمان، و همچنین مواردی مثل پوکی استخوان شدید یا شکستگی‌های تازه است. همچنین در سه‌ماهه اول بارداری یا در صورت سابقه صرع، باید با احتیاط و حتما با مشورت با پزشک متخصص انجام شود.

استفاده از روغن‌ها و مکمل‌ها در ماساژ درد عصبی

استفاده از روغن‌های گیاهی مناسب در طول ماساژ می‌تواند تأثیر آن را چند برابر کند. روغن‌هایی مانند اسطوخودوس، نعناع، رزماری و آرنیکا خاصیت ضد التهاب، آرام‌بخش و تسکین‌ دهنده دارند. این روغن‌ها از طریق پوست جذب شده و در کنار تکنیک ماساژ، به کاهش درد و التهاب کمک می‌کنند. البته باید توجه داشت که برخی افراد ممکن است نسبت به این روغن‌ها حساسیت پوستی داشته باشند. بهتر است ابتدا روی بخش کوچکی از پوست تست شود.

چه کسانی بیشتر از ماساژ برای دردهای نورولوژیکی سود می‌برند؟

• بیماران دیابتی که دچار بی‌حسی یا سوزش در پاها هستند (نوروپاتی دیابتی)
• افرادی با درد سیاتیک، دیسک کمر یا اسپاسم عضلانی
• کسانی که از میگرن یا سردردهای تنشی مزمن رنج می‌برند
• افرادی که پس از جراحی یا سکته مغزی دچار درد عصبی شده‌اند
• کسانی که استرس و اضطراب، باعث تشدید دردهای‌شان می‌شود

برای این افراد، خدمات ماساژ درمانی در تهران زیر نظر استاد زانیار صالحی، با تکنیک‌های علمی و تجربه عملی ارائه می‌شود.

جمع‌بندی

اگرچه دردهای عصبی معمولاً با درمان دارویی مدیریت می‌شوند، اما استفاده از روش‌های طبیعی و تکمیلی مانند ماساژ می‌تواند نقش بسیار مهمی در کاهش این دردها ایفا کند. ماساژ با بهبود گردش خون، کاهش تنش عضلانی، تحریک سیستم عصبی و بهبود روحیه، به افراد کمک می‌کند زندگی روزمره‌شان را با درد کمتر و آرامش بیشتر تجربه کنند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با دردهای نورولوژیکی درگیر هستید، ماساژ را به‌عنوان یک راهکار مؤثر در کنار درمان پزشکی امتحان کنید.

سؤالات متداول

آیا ماساژ می‌تواند جایگزین دارو برای دردهای عصبی باشد؟

خیر، ماساژ معمولاً به‌عنوان مکمل درمان دارویی استفاده می‌شود، نه جایگزین آن. بسیاری از بیماران با ترکیب دارو، فیزیوتراپی و ماساژ، به نتایج بهتری در کنترل درد عصبی می‌رسند. اگر قصد دارید دارو را کنار بگذارید، حتماً با پزشک‌تان مشورت کنید.

چه مدت طول می‌کشد تا ماساژ بر دردهای نورولوژیکی تأثیر بگذارد؟

 تأثیر ماساژ بستگی به شدت درد، علت آن، و تعداد جلسات دارد. برخی افراد بعد از یک یا دو جلسه احساس تسکین دارند، اما برای نتایج پایدار معمولاً یک برنامه منظم چند هفته‌ای یا حتی چند ماهه نیاز است.

آیا ماساژ می‌تواند به آسیب اعصاب منجر شود؟

 اگر ماساژ توسط فردی آموزش‌دیده و باتجربه انجام شود، نه تنها به اعصاب آسیب نمی‌زند بلکه می‌تواند از فشار و التهاب روی آن‌ها بکاهد. اما ماساژ غیرتخصصی یا شدید ممکن است در شرایط خاص (مثل دیسک حاد یا التهاب فعال) باعث تشدید علائم شود.

آیا ماساژ برای افراد مسن با دردهای عصبی مناسب است؟

 بله، در صورتی که با احتیاط انجام شود و شرایط جسمی فرد در نظر گرفته شود. افراد مسن معمولاً گردش خون ضعیف‌تری دارند و اعصاب حساس‌تری، بنابراین تکنیک‌ها باید ملایم‌تر و هدفمندتر باشند. ماساژ در این گروه سنی بیشتر جنبه تسکین و بهبود کیفیت زندگی دارد.

آیا ماساژ برای نوجوانانی که دردهای عصبی دارند هم مناسب است؟

 بله، اما باید حتماً زیر نظر یک درمانگر حرفه‌ای و با هماهنگی والدین انجام شود. نوجوانان ممکن است به دلایل مختلف مثل مشکلات نخاعی، اختلالات عصبی یا استرس زیاد دچار درد عصبی شوند و ماساژ می‌تواند بخشی از برنامه درمانی آن‌ها باشد.

آیا ماساژ برای دردهای عصبی ناشی از ام‌اس (MS) مؤثر است؟

 در برخی بیماران مبتلا به ام‌اس، ماساژ می‌تواند به کاهش اسپاسم عضلانی، بهبود خواب و کاهش اضطراب کمک کند. البته این روش برای همه مناسب نیست و باید ابتدا وضعیت بیماری و تجویز پزشک بررسی شود.

آیا ماساژ اعصاب آسیب‌دیده را ترمیم می‌کند؟

 ماساژ نمی‌تواند اعصاب آسیب‌دیده را به‌صورت مستقیم ترمیم کند، اما می‌تواند محیطی مناسب برای بهبودی آن‌ها فراهم کند؛ مثلاً با بهبود خون‌رسانی و کاهش التهاب. ترمیم واقعی اعصاب معمولاً به زمان، تغذیه مناسب و گاهی درمان‌های تخصصی نیاز دارد.